Ο παλιός χωριάτικος φούρνος

 

Στα παλαιότερα χρόνια κάθε σπίτι, εκτός από ελάχιστα , στα χωριά μας  είχε και από έναν φούρνο . Πολύ σημαντικός και απαραίτητος ο   σε κάθε νοικοκυριό ,γιατί εκεί η κάθε οικογένεια , το σημαντικότερο είναι ότι έψηνε  το ψωμί της . 

 

Πριν το χτίσιμο του Φούρνου προσέχανε το άνοιγμα του να μη βλέπει  προς το σπίτι γιατί το θεωρούσανε κακό . Πιστεύανε  πως το άνοιγμα του φούρνου θα «έτρωγε» τους ανθρώπους του σπιτιού και για  αυτό το στρέφανε προς άλλη κατεύθυνση.

Με άμμο , ασβέστη  και πέτρες  οι μαστόροι χτίζανε βάση του φούρνου του φούρνου και από μέσα. για να κρατάει τη ζέστα, για το θόλο του ,χρησιμοποιούσανε σπασμένα σε μικρά κομμάτια κεραμίδι μαζί με λάσπη από διαφορά υλικά. Το μέγεθος του φούρνου το υπολογίζανε  να χωράει μέχρι  8 μέχρι 10 καρβέλια ψωμί  ή 5-6  ταψιά.

Το άνοιγμα  του φούρνου ήτανε στρογγυλό   και για να συγκρατήσουν το τοιχίο του φούρνου το αλείφανε με λάσπη από κοκκινόχωμα ή χρησιμοποιούσαν  πέτρες μακρουλές  και το κλείνανε καλά με μια  πέτρινη πλάκα  . Αυτό γινότανε τα παλιότερα τα χρόνια. Αργότερα συγκρατούσαν το άνοιγμα  του φούρνου με λαμαρίνα. Με λαμαρίνα επίσης κλείνανε και το στόμιο του φούρνου .

Από κάτω από το φούρνο αφήνανε  κενό χώρο που τόνε λέγανε φουρνόλακκα με ένα μικρό   ορθογώνιο άνοιγμα ακριβώς κάτω από το άνοιγμα του φούρνου που το χρησιμοποιούσαν για να αποθηκεύουν ξύλα κ.τ.λ.

Τέλος σκεπάζανε τη σκεπή  του φούρνου με κεραμίδια και μετά ήτανε έτοιμος για κάψιμο. To πρώτο κάψιμο του φούρνου γινόταν χωρίς να ψήνουν ψωμί ή κάτι άλλο…

Το φούρνο , όταν ήταν να φουρνίσει  η νοικοκυρά του σπιτιού , τον ανάβαν ο άντρας ,εκτός  κι αν είχε δουλειές εκτός σπιτιού , οπότε το «κάψιμο» το αναλάμβανε και αυτό η νοικοκυρά του σπιτιού όπως και το ζύμωμα του ψωμιού .

Για το  «κάψιμο» του φούρνου είχαν μαζέψει σε σωρούς σε μια άκρη της αυλής ή σε χωράφι , αν δεν υπήρχε χώρος γύρο από το σπίτι,  δεμάτια κλαριά από ελιές , μουριές  , κληματόβεργες , πουρνάρια  κ.α. και από  εκείνα ο νοικοκύρης έκαιγε το φούρνο.

Έβαζε τα ξύλα στο στόμιο του φούρνου και με το φουρνόξυλο ή συνδαύλιστρο ( ελαφρύ ίσιο ξύλο με διχάλα ή όχι στο επάνω μέρος )   όπως το λέγανε τα παλιότερα τα χρόνια, τα έσπρωχνε μέσα στο φούρνο και τα άπλωνε σε όλη την επιφάνια του. Μετά τους έβαζε φωτιά και τα ανακάτευε με το φουρνόξυλο για να καούν καλά . Όταν τα κλαριά είχανε καεί και ο φούρνος  δεν είχε ασπρίσει από μέσα και μέχρι έξω στο στεφάνι του , συμπλήρωναν ξύλα μέχρι ο φούρνος  να καεί και νάνε έτοιμος για το ψήσιμο ψωμιού.

Μετά τραβάγανε τα κάρβουνα κοντά στο άνοιγμα του φούρνου  αλλά από τη μέσα μεριά και παίρνανε τη την πανιάρα , ένα ίσιο  ξύλο που στην άκρη του είχε δεμένα πανιά , για να να πανίσουν να   καθαρίσουν από τις στάχτες   καλά το φούρνο  . Για να μην καίγεται η πανιάρα τη βρέχανε κάθε τόσο με νερό.  .  Ύστερα έφερναν την πινακωτή , ή μια τάβλα με τα έτοιμα για ψήσιμο  ψωμιά στρωμένα  πάνω  στο πεσκίρι , υφαντό στο αργαλειό  μακρόστενο  ύφασμα και μετά ένα-ένα τα καρβέλια το ψωμί τα έριχναν επάνω στο φτυάρι του φούρνου που το είχαν πασπαλισμένο  με αλεύρι για να μην κολλήσει το ψωμί . Το χαράζανε στη μέση με το μαχαίρι και το έβαζαν τα καρβέλια στο φούρνο τακτοποιημένα με σειρά για να ψηθούν . Κάποιες φορές πάνω στη στάχτη και στα κάρβουνα έβαζαν  για να το ψήσει ο φούρνος και ένα ταψάκι με φαγητό ή γλυκό όπως πίτες , γαλακτομπούρεκο κ.α. ή   χώνανε στο σωρό με τα κάρβουνα πατάτες με τη φλούδα και κυδώνια για να ψηθούν.

Εκτός από το ψήσιμο του ψωμιού στους φούρνους έψηναν τα γλυκά τους , κουλούρια αλλά και τα ψητά τους  . Σε κάθε περίπτωση ο φούρνος ήθελε και διαφορετικό κάψιμο.

Σήμερα τα πράγματα έχουν αλλάξει, Στις πόλεις  μεγάλη ποικιλία ψωμιών είναι στην διάθεση μας καθημερινά. Όμως σε  καμιά περίπτωση όμως δεν μπορούν να φθάσουν τη γεύση και την μοσχοβολιά του ψωμιού και του παξιμαδιού εκείνου…. που  όταν το έβγαζε η νοικοκυρά έκοβε από ένα μικρό σε μέγεθος καρβέλι, που το εφτιαχε ειδικά για αυτό το σκοπό .  όπως ήταν καυτό  έπαιρναν όλοι από μια φέτα ολόφρεσκο ψωμί τη λάδωναν και το συνοδεύαν με τυρί σφέλα , δική της παραγωγή!! 

Σήμερα που πέρασαν τα χρόνια και αλλάξαν οι καιροί,  οι φούρνοι εκτός από ελάχιστους  ερήμωσαν, πολλοί  γκρεμίσθηκαν και δεν ξαναφτιαχτήκαν  ενώ κάποιοι άλλοι συντηρήθηκαν και αποτελούν μέρος την παράδοσή μας, Κάποιοι τους ανάβουν μια –δυο φορές το χρόνο ή και συχνότερα.